Witam wszystkich Państwa w tym najcudowniejszym, przedświątecznym okresie, przed Wielkanocą. Wszystkie  nasze myśli skupione są  teraz na zakupach, przygotowywaniu potraw świątecznych,  dekorowaniu  domu. Często jednak zapominamy o tradycjach jakie towarzyszą tym Świętom.

W pierwszej części mojego artykułu chciałabym przybliżyć Wam informacje na temat zwyczajów świątecznych i spożywanych potraw w okresie Wielkiej Nocy w Polsce.

W Polsce, zazwyczaj Wielkanoc kojarzy Nam się z koszyczkiem pełnym smakowitości, który święcimy w Kościele; wielkanocnym śniadaniem; a drugiego dnia Świąt śmigusem-dyngusem – są to najważniejsze z wielkanocnych polskich tradycji.

A jednak te Święta i okres przygotowania się do nich jest dużo dłuższy.

Wielki Tydzień rozpoczyna się wraz z Niedzielą Palmową. Dawniej zwana „Kwietną” lub „Wierzbową”, Stanowi ona bardzo ważny dzień w religii chrześcijańskiej. Symbolizuje wjazd Jezusa do Jerozolimy. W Niedzielę Palmową należy udać się do kościoła w celu poświęcenia tzw. palemki. Są one wykonane z gałązek wierzby, ozdobionych bukszpanem i kwiatami. Kiedyś poświęconą palemką uderzało się lekko każdego z domowników. Następnie umieszczało się ją za obrazem lub nad drzwiami. Miało to chronić przed burzą oraz ogniem.

Tradycją w niektórych regionach było także „Topienie Judasza”. W Wielką Środę brano słomianą kukłę symbolizującą Judasza i wleczono przez całą wieś. Mieszkańcy obrzucali ją kamieniami, wrzucali do wody, a na końcu topili.

W Wielki Czwartek zaczyna się Triduum Paschalne. Z ołtarza znikają wszelkie przedmioty, a dzwony milkną aż do czasu zmartwychwstania.

Następnie w Wielki Piątek odbywają się Drogi Krzyżowe, podczas których składa się ciało Chrystusa do grobu. Tego dnia obowiązuje ścisły post. Jedną z dawnych tradycji było zakopywanie żuru i śledzia, które były typowo postnymi potrawami. Istniał również zwyczaj przybijania śledzi do drzewa.

Za dawnych czasów w Wielką Sobotę spryskiwano dom wodą na znak pomyślności. Palono leszczynę, a jej popiół rozrzucano przy pierwszej orce, na znak dobrobytu. Obecnie w Wielką Sobotę święcone są nie tylko świąteczne pokarmy, ale i woda, ogień oraz cierń. Ozdobione bukszpanem koszyki powinny zawierać:

• baranka – symbol zmartwychwstałego Jezusa,
• jajka – symbol rodzącego się życia
• chleb – symbol ciała Chrystusa, dobrobytu i pomyślności,
• chrzan – symbol męki Pańskiej,
• sól – istota prawdy,
• ser – symbol pojednania człowieka z naturą,
• babkę – symbol umiejętności.

Wszelkie prace domowe, takie jak sprzątanie czy gotowanie potraw wielkanocnych, powinno zostać zakończone przed poświęceniem koszyczka.

Niedziela Wielkanocna

W Wielką Niedzielę nie może zabraknąć stołu przykrytego białym obrusem. Na śniadanie zazwyczaj są: żurek, biała kiełbasa, pasztety, pieczenie oraz szynki. Konieczne są również wielkanocne ciasta, takie jak mazurki czy babki. W niektórych regionach po świątecznym śniadaniu następuje tzw. zajączek wielkanocny – czyli szukanie drobnego upominku ukrytego gdzieś w domu.

Śmingus-dyngus

Śmingus-dyngus, czyli Wielkanocny Poniedziałek, polega na wzajemnym oblewaniu się wodą. Dawniej obowiązywało także uderzanie się wierzbowymi gałązkami (tzw. śmingus). Aby uniknąć śmingusa, można było wykupić się pisankami, słodyczami lub pieniędzmi. To właśnie jest tzw. dyngus.